جلوگيري از کپي کردن مطالب

سرقت علمی ـ ادبی و انواع آن-قسمت اول

مریم چهره گشا کارشناس ارشد پرستاری و کارشناس مرکز تحقیقات پرستاری

تعاریف
سرقت ادبی چیست؟
سرقت ادبی
چرا نیازمند آگاهی درباره سرقت ادبی هستیم؟
نمونه‌های رایج سرقت ادبی
انواع دستبرد علمی
راهبرد اساسی در مقابله با سرقت ادبی

تعاریف
جعل (Fabrication): ساخت داده و نتایج و ثبت و گزارش آن‌ها
تحریف (Falsification): دستکاری روش کار، ابزار و یا تغییر و حذف داده‌ها و نتایج، به طوری که تحقیق به عنوان یک مطلب ثبت شده، مشخص نگردد.
سرقت ادبی (Plagiarism): تصاحب و تملک ایده‌ها، نتایج، کلمات بدون ذکر نام و اعتبار صاحب اثر

سرقت ادبی چیست؟
سرقت علمی ـ ادبی استفاده از ايده‌ها و عبارات ديگران، به عنوان ايده و عبارات خويش و در واقع نوعي دستبرد فکری يا ايده دزدی است. سرقت علمی ـ ادبی می‌تواند شامل طيف وسيعي از دستبردهای آگاهانه تا کپی کردن اتفاقي مطالب دیگران باشد.
سرقت ادبی
«دستبرد علمی» و اصطلاحاتی مانند دزدی يا سرقت علمی، ادبی يا فكری در فارسی، در برابر واژه Plagiarism به كار می‌روند.
كاربرد اين واژه در مفهوم «دزدی ادبی» را به «ماركوس والريوس مارتيليوس» شاعر هجو سرای رومی سده نخست ميلادی نسبت داده‌اند. وي خود را ارباب و صاحب و كلمات را برده خويش می‌دانست و به كسانی كه اشعار وی را به نام خود عرضه می‌كردند، لقب plagiarius (به معنای بچه دزد، غارتگر، فريب دهنده) داده بود.
سرقت ادبی در تمام کشورهای دنیا وجود داشته و وجود خواهد داشت.
مانند ناخالصی هر مورد دیگری در جهان هستی، پژوهش و علم هم، دارای آفت‌هایی هستند.
در گذشته به دلیل آن که سیستم جستجوی الکترونیکی کاملی برای شناسایی موارد تخلف علمی در دنیا وجود نداشت، به رغم آن که در همه جای دنیا تخلف علمی انجام می‌شد، اما موارد آن خیلی به سختی کشف می‌گردید.
چرا نیازمند آگاهی درباره سرقت ادبی هستیم؟
به عنوان عضوی از جامعه علمی، از ما انتظار می‌رود مسائل اخلاقی را در اين جامعه رعايت کنيم که يکی از آن‌ها، ذکر ايده‌ها، عبارات و مفاهيمی است که آگاهانه از ديگران وام گرفته‌ايم. واضح است که بدون وام گرفتن از عبارات و يا ايده‌های ديگران نمی‌توانيم متن علمی بنويسيم ولی مهم است که بدانيد چقدر از متون قديمی يا جديد استفاده کرده‌ايم .
بخشی از اين مهم با «شناخت منابع» انجام می‌شود که می‌تواند به شکل نقل قول در متن، پاورقي يا نوشته های پايانی باشد و عامل افتراق متون علمی از ساير متون است و در واقع به عنوان بخشی از قدرت تحقيقات علمی محسوب می‌گردد.
سرقت علمی ـ ادبی، حداقل به ۳ دلیلی که در پی آمده، غير اخلاقی است:
نوعی دستبرد است، چرا که ايده‌ها و عبارات ديگران را که بخشی از دارايی عقلانی آن‌هاست سرقت شده و به اسم فرد دیگری عرضه می‌گردد.
زيرا فردی که اقدام به سرقت علمی ـ ادبی می‌نماید از اين عمل خویش سود می‌برد.
مدرک تحصيلي، نشاني از توانايی و دانش صاحب آن است، اگر فرد با تکيه به اين مدرک و بدون احراز شرايط واقعی علمی در جايی استخدام شود، می‌تواند براي ديگران خطرناک باشد.
نمونه‌های رایج سرقت ادبی
خریدن، برداشتن و یا قرض گرفتن یک برگه
کپی کردن مطالب از منابع دیگر بدون ذکر منبع
بهره گیری از نظرات دیگران بدون ذکر منبع آن
تفسیر یک مطلب بسیار شبیه به مطلب اصلی
دانلود کردن منابع اطلاعاتی رایگان
کپی کردن مقالات از اینترنت و یا منابع اطلاعاتی عمومی
کپی برداری و چینش چند متن در کنار هم به عنوان یک متن جدید
استفاده از رفرنس‌های اشتباه
تغییر دادن اطلاعات و داده‌ها
زمانی که فرد مطلبی را یادداشت می‌کند که شامل:
کلمات
عقاید
آمار
حقایق
و یا اطلاعاتی از نویسنده یا منبع دیگری است باید به صورت زیرنویس، نقل قول و … نام نویسنده و یا منبع مورد استفاده را قید نماید.
انواع دستبرد علمی
۱. سرقت ادبی مستقيم (Copy & Paste): نويسنده اثر را كلمه به كلمه و بدون هيچ استنادی و يا استفاده از علامت نقل قول به عنوان اثر خود وانمود كند.
۲. سرقت ادبی تغییر کلمات (Word Switch): زمانی که متنی از منبع اصلی گرفته شده و تنها دو، سه کلمه از آن تغییر یابد.
۳. سرقت ادبی در سبک نگارش (Style): زمانی که نویسنده جملات منبع اصلی را پاراگراف به پاراگراف و خط به خط دنبال کند، هر چند هیچ یک از کلمات وی همانند منبع اصلی نباشد.
۴. سرقت ادبی از نوع تشبیه (Metaphor) تشبیه یا استعاره یعنی یک ایده واضح که به خواننده این امکان را می‌دهد که حس و درک نزدیک تری از یک رویداد و یا واقعه داشته باشد. پس تشبیه و استعاره به عنوان بخش مهمی از سبک خلاقانه یک نویسنده به حساب می‌آید.
در برخی موارد فرد توانایی توضیح دادن درباره ایده‌های مهم کار خود را ندارد، بنابراین از جملات سلیس متن اصلی استفاده می‌نماید.
۵. سرقت ادبی ایده (Idea) زمانی که فرد نویسنده در مقاله خود راه حل و یا ایده خلاقانه‌ای را بیان می‌کند، این ایده و راه حل منسوب به وی خواهد بود. در بسیاری از موارد، افراد تازه کار در افتراق بین اطلاعات عمومی رایج و ایده‌های نویسنده در منبع اصلی مشکل دارند.
حیطه دانش عمومی، به هر گونه ایده و یا راه حلی گفته می‌شود که بیشتر افراد با هر سطح سواد و دانشی آن را پذیرفته‌اند. بنابراین نیاز به منبع دادن ندارند.
راهبرد اساسی در مقابله با سرقت ادبی
در مبارزه با تقلب (هر نوع تقلبي) سه راهبرد اساسي وجود دارند:
1- كاهش انگيزه برای انجام تقلب و جلوگيری از بروز آن
راهبرد اول مداخلاتی مثل آموزش گسترده در مورد انواع تقلب و عواقب انجام آن، تدوين آيين نامه‌های بازدارنده، آموزش سردبيران و اعضای تحريريه مجلات علمی درباره تقلب، گسترش فرهنگ شفافيت، صداقت و راستگويی در انجام و گزارش دهی پژوهش‌های انجام شده و نظير آن را شامل می‌شود.
2- شناسايی مؤثر و دقيق تقلب انجام شده
در زمينه راهبرد دوم، شناسايي دقيق و مؤثر تقلب‌ها، هنوز كارهای زيادی بايد انجام شوند. استفاده گسترده از نرم افزارهای كشف سرقت ادبی، به كار گيری روش‌های آماری شناسايی تقلب در داده‌ها و گزارش‌های تحليلی، بازديد از سايت‌ها و داده‌های اصلی مطالعات انجام شده (به خصوص در مورد كارآزمايی‌هاي بالينی) از آن جمله‌اند.
3- برخورد با فرد متخلف و جبران تقلب انجام شده
اجرای كامل آيين نامه تخلفات پژوهشی مداخله اصلی در راهبرد سوم (برخورد با متقلب و جبران تقلب انجام شده) است. دانشگاه‌ها و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی در اين زمينه جدی است.
يك مورد تقلب می‌تواند حيثيت شغلی يك فرد، اعتبار يك مركز يا دانشگاه، و حتی اعتبار پژوهشی يك كشور را خدشه دار كند. در زمينه تحقيقات علوم پزشكی موضوع جدی‌تر است، چرا كه تقلب می‌تواند به اعتماد عمومی به حرفه پزشكی و نظام سلامت نيز آسيب بزند.

ادامه دارد ...

منبع دریافت مقاله: دانش پرستاری: از کلاس درس تا جامعه (freudianassociation.ir)

عضویت

برای عضویت در مرکز حمایت از نوسیندگان، مترجمان و ناشران، دریافت آخرین اخبار مربوط به تازه های کتاب و نشر و مشاوره رایگان کتاب، آدرس پست الکترونیکی خود را در کادر زیر وارد نموده و ارسال نمایید.

پست الکترونیک :