جلوگيري از کپي کردن مطالب

چگونه یک مقاله علمی بنویسیم (۴)

- 4. آيين نگارش
- 1.4. رسم ‏الخط فارسی
- 1.1.4. قواعد املايی برخی واژه ‏ها
- 2.1.4.علايم همزه
- 3.1.4. واژه ‏ها و عبارات مأخوذ از عربی
- 4.1.4. تنوين
- 5.1.4.ترکيبات
- 1.5.1.4.کلمات مرکبی که الزاما پيوسته نوشته مي‏شوند:
- 2.5.1.4.کلمات مرکبی که الزاما جدا نوشته ‏می شود:
- 3.5.1.4.کلمات مرکبی که به دو صورت نوشته مي ‏شود:
- 6.1.4.نکات تکميلی در رسم ‏الخط
- 2.4.نشانه‏ گذاري‏ ها
- 1.2.4 ويرگول (،)
- 2.2.4.نقطه‏ ويرگول (؛)
- 3.2.4.نقطه (.)
- 4.2.4.دونقطه (:)
- 5.2.4.علامت سؤال (؟)
- 6.2.4.گيومه «»
- 7.2.4.پرانتز ()
- 8.2.4. خط فاصله (-)

4. آيين نگارش
چنان‏که بيان شد، محقق بايد ابعاد سه گانه محتوايی، ساختاری و نگارشی مقاله را مورد توجه قرار دهد. آنچه تاکنون بيان شد، خلاصه‏ ای از اصول محتوايی و ساختاری يک مقاله علمی بود. اکنون به بررسی اصول کلی آيين نگارش که رعايت آن در تحرير مقاله علمی ضروری به نظر مي‏رسد، مي‏پردازيم.
الف) متن علمی تا حدّ ممکن بايد مختصر و مفيد باشد. به همين جهت لازم است از آوردن نقل قول‏ های غيرضروری و حجم ‏افزا، تفنن‏ های شاعرانه و ذوقی، بيان ‏های عاطفی واحساسی و گزافه‏ نويسی اجتناب شود.
ب) از آوردن عبارت ‏های مبهم، مغلق و پيچيده و واژه ‏های نامأنوس بايد احتراز گردد.
ج) بايد از ذکر بندهای طولانی و جمله‏ های بلند خودداری شود.
د) مطالب بايد ساده، روان، جذاب و به گونه ‏ای صريح و روشن بيان گردد.
ر) در نقل مطالب، ضروری است امانت ‏داری را با ذکر مشخصات دقيق منبع رعايت نمود. هر چند در اين باب نبايد به دام افراط و تفريط - که حمل بر فضل فروشی يا سهل‏ انگاری است- افتاد.
ش) هر بخش از نوشته که شامل يک انديشه و مطلب خاصی است، بايد در يک بند (پاراگراف) آورده شود.
ص) بايد از به کار بردن کلمات مترادف به جهت افزايش حجم اجتناب شود.
ط) بايد از به کاربردن افراطی حروف اضافه و حروف ربط در متن پرهيز گردد.
ع) بايد از به کار بردن تعبيرهای نامناسب و عاميانه و استعمال الفاظ ناروا، رکيک و غيراخلاقی احتراز شود.
دو نکته را در آيين نگارش بايد به صورت مجزا بررسي نمود: يکی رسم‏الخط فارسی و ديگری آيين نشانه‏گذاری است که مختصرا به آنها اشاره مي‏ شود:

1.4. رسم ‏الخط فارسی
خط، چهره مکتوب زبان است و همانند زبان، از مجموعه اصول و قواعدی پيروی مي ‏کند. از آنجا که خط نقش مهمی در اصالت و غنای فرهنگ يک جامعه دارد، نبايد شيوه ‏ای را برگزيد که نسل‏ های جديد در استفاده از منابع کهن و ذخاير فرهنگی خود، دچار مشکل جدی شوند. بنابراين نبايد چهره خط فارسی به صورتی تغيير کند که مشابهت خود را با ذخاير فرهنگی قديمی از دست بدهد.
فرهنگستان زبان وادب فارسی که يک نهاد رسمی است و طبق قانون، وظيفه نظارت، تدوين، تنظيم و تصويب قواعد و ضوابط خط فارسی را به عهده دارد، اصول و قوانينی را در اين باره تصويب کرده است که ما در اين بخش از مقاله، با عنايت به مصوبات اين فرهنگستان، نکات رسم‏الخطی را به اختصار بيان مي ‏کنيم.
1.1.4. قواعد املايی برخی واژه ‏ها(25)
الف) واژه‏ هايی که همواره به صورت جدا نوشته مي‏ شود، عبارت ‏اند از «اي»، مانند: ای خدا؛ «همين» و «همان» مانند: همين جا، همان کتاب؛ «هيچ»: مانند: هيچ يک؛ «مي» و «همي»، مانند: مي ‏رود و همی گويد.
ب) واژه‏ هايی که همواره جدا نوشته مي ‏شود، اما استثناء دارند:
«اين» و «آن» همواره جدا نوشته مي‏شوند، مگر در: آنچه، آنکه، اينکه، اينها، آنها، اينجا، آنجا، وانگهی.
«چه» همواره جدا نوشته مي‏ شود، مگر در: چرا، چگونه، چقدر، چطور، چنان.
«بي» همواره جدا نوشته مي‏ شود، مگر آنکه کلمه، بسيط ‏گونه باشد، مثل: بيهوده، بيخود، بيراه، بيچاره، بينوا، بيجا.
«هم» از کلمه پس از خود جدا نوشته مي‏شود، مگر در:
1. کلمه، بسيط‏ گونه باشد، مثل: همشهری، همشيره، همسايه، همديگر، همچنين، همچنان، همين، همان.
2. جزء دوم، تک هجايی باشد، مثل: همدرس، همسنگ، همکار، همراه.
3. جزء دوم با حرف مصوّت «آ» شروع شود، مثل: همايش، هماورد، هماهنگ.
«به» همواره جدا نوشته مي ‏شود، مگر در:
1. وقتی بر سر فعل يا مصدر بيايد (بای زينت)، مثل: بگفتم، بروم، بنمايد، بگفتن.
2. به صورت بدين، بدان، بدور، بديشان به کار رود.
3. هرگاه صفت بسازد: بخرد، بشکوه، بهنجار، بنام.
ج) واژه‏ هايی که همواره جدا نوشته مي‏ شود، اما استثنا دارند:
«که» همواره جدا از کلمه قبل نوشته مي ‏شود، مگر در: بلکه، آنکه، اينکه.
«چه» از کلمه پيش از خود جدا نوشته مي‏ شود، مگر در: آنچه، چنانچه.
«را» همواره جدا نوشته مي‏ شود، مگر در: چرا، مرا.
«تر»، «ترين» همواره جدا نوشته مي ‏شود، مگر در: بهتر، مهمتر، کمتر، بيشتر.
د) واژه‏ هايی که همواره به ماقبل متصل مي ‏شوند، اما استثنا دارند: «ها» همواره به کلمه ماقبل مي ‏چسبد، مگر در:
1. بخواهيم صورت مفرد کلمه مشخص شود، مثل: کتاب ‏ها، درس‏ ها.
2. کلمه به «ه» غيرملفوظ ختم شود، مثل: ميوه ‏ها، خانه‏ ها.
2.1.4.علايم همزه
الف) اگر حرف پيش از آن مفتوح باشد، روی کرسيِ «ا» نوشته مي ‏شود، مگر آنکه پس از آن مصوّت «اي»، «او» يا «ب» باشد که در اين صورت روی کرسی «ی » نوشته مي‏ شود: رأفت، تأسف، مأنوس، شأن و خلأ، ملأ، مبدأ، منشأ، رئيس، لئيم، رئوف، مئونت، مطمئن، مشمئز.
ب) اگر حرفِ پيش از آن مضموم باشد، روی کرسی «و» نوشته مي ‏شود، مگر آنکه پس از آن مصوّتِ «او» باشد که در اين صورت روی کرسی «ي» نوشته مي‏شود: رؤيا، رؤسا، مؤسسه، مؤذّن، مؤثر، مؤانست، لؤلؤ، تلألؤ، شئون، رئوس.
ج) اگر حرفِ پيش از آن مکسور باشد، يا ساکن ولی در وسط کلمه قرار داشته باشد، روی کرسی «ي» نوشته مي‏شود و همچنين کلمات دخيل فرنگی همواره با کرسی «ی » نوشته مي‏ شوند: لئام، رئاليست، سئول، نئون، مسئله، جرئت، هيئت، و در توأم استثنا است.
د) اگر حرفِ پيش از آن مکسور و در آخر کلمه باشد، روی کرسی (ی ) نوشته مي‏ شود: متلألي‏ء.
ر) اگر حرفِ پيش از آن ساکن و يا يکی از مصوّت ‏های بلندِ «آ»، «او» يا «اي» بوده و در آخر کلمه نوشته شود، بدون کرسی نوشته مي‏ شود: جزء، سوء، شي‏ء، بط‏ء، سماء، ماء، املاء، انشاء.
س) در صورتی که همزه پايانی ماقبل ساکن (بدون کرسی) يا همزه پايانی ماقبل مفتوح (با کرسی «ا») و يا همزه پايانی ماقبل مضموم (با کرسی «و»)به يای وحدت يا نکره متصل شود، کرسي«ي» مي‏ گيرد و کرسی قبلی آن نيز حفظ شود: جزئی، شيئی، منشائی، مائی، لؤلؤئی.
ص) اگر حرفِ پيش از آن مفتوح يا ساکن و پس از آن حرف «آ» باشد، به صورت ـآ و آ نوشته مي‏ شود: مآخذ، لآلی، قرآن، مرآت.
الف) نشانه کسره اضافه در خط فارسی آورده نمي‏ شود، مگر برای رفع ابهام در کلماتی که دشواری ايجاد مي ‏کند: اسبِ سواری/ اسب سواری.
ب) برای کلمات مختوم به های بيان حرکت، در حالتِ مضاف، از علامت «ء» (ی کوتاه شده شبيه همزه) استفاده مي‏شود: خانه من، نامه من، نوشته او.
ج) «ي» در کلمه ‏های عربيِ مختوم به «ي» (که «آ» تلفظ مي‏شود) در اضافه به کلمه بعد از خود به «الف» تبديل مي ‏شود: عيسای مسيح، موسای کليم، هوای نفس، کبرای قياس.
3.1.4. واژه ‏ها و عبارات مأخوذ از عربی
الف) «ه» در عبارات مأخوذ از عربی به چند صورت مي ‏آيد:
1) اگر در آخر کلمه تلفظ شود، به صورت «ت» نوشته مي‏ شود: رحمت، جهت، قضات، برائت، مراقبت.
2) اگر در آخر کلمه تلفظ نشود، به صورت «ه» يا «ـه» نوشته مي‏ شود: علاقه، معاينه، مراقبه، نظاره، آتيه.
3) در ترکيبات عربی رايج در فارسی به صوت «ه» يا «ـه» نوشته مي‏ شود:ليله‏القدر، ثقه‏الاسلام، خاتمه‏الامر، دايره‏ا لمعارف؛ استثنا در کلمات حجت الاسلام، آيت اللّه‏.
ب) «و» که در برخی از کلمه‏ های عربی به‏ صورت «آ» تلفظ مي ‏شود. در فارسی به صورت «الف» نوشته مي‏ شود، مگر در مواردی که رسم‏الخط قرآنی آن مراد است: زکات، حيات، مشکات.
4.1.4. تنوين
آوردن تنوين (در صورتی که تلفظ شود) در نوشته‏ های رسمی و نيز در متون آموزشی الزامی است و به صورت ‏های زير نوشته مي‏ شود:
الف) تنوين نصب هميشه به صورت «ا / ـا» نوشته مي ‏شود و اگر کلمه مختوم به همزه باشد، همزه آنها روی کرسی «ی » مي‏ آيد و سپس تنوين روی «الف» بعد از آن قرار مي ‏گيرد:نسبتا، واقعا، موقتا، عجالتا، طبيعتا، عمدا، جزئا، استثنائا، ابتدائا.
ب) تنوين رفع و جر در همه جا به صورت « ــٌ » و « ــٍ » نوشته مي‏ شود و فقط در ترکيبات مأخوذ از عربی که در زبان فارسی رايج است، به کار مي‏ رود: مشارٌاليه، مضافٌ‏اليه، منقولٌ‏عنه، مختلفٌ‏فيه، متفقٌ‏عليه، بعبارهٍ‏اُخری، اي‏نحوٍکان.
آوردن تنوين در کلمه‏ های فارسی اشتباه است: گاها، زبانا.
5.1.4.ترکيبات
مراد در اينجا کلمات مرکب و مشتق مي‏ باشد که به صورت زير آورده مي‏ شود:
1.5.1.4.کلمات مرکبی که الزاما پيوسته نوشته مي‏شوند:
الف) مرکب‏هايی که بسيط گونه‏اند: آبرو، الفبا، آبشار، نيشکر، رختخواب، يکشنبه، سيصد، يکتا، بيستگانه.
ب) جزء دوم با «آ» آغاز شود و تک هجايی باشد: گلاب، پساب، خوشاب، دستاس.
ج) هرگاه کاهش يا افزايش واجی يا ابدال يا ادغام يا جابه‏جايی آوايی در داخل آنها روی داده باشد:
چند، هشيار: ولنگاری، شاهسپرم، نستعليق، سکنجبين.
د) مرکبی که دست کم يک جزء آن، کاربرد مستقل نداشته باشد: غمخوار: رنگرز، کهربا.
ر) مرکب‏هايی که جدانوشتن آنها التباس يا ابهام معنايی ايجاد مي‏کند: بهيار (به يار)، بهروز (به روز)، بهنام (به نام).
س) کلمه‏ های مرکبی که جزء دوم آنها تک هجايی باشد و صورت رسمی يا نيمه رسمی يا جنبه سازمانی، اداری و صنفی يافته باشد: استاندار، بخشدار، کتابدار، قاليشو، آشپز.
2.5.1.4.کلمات مرکبی که الزاما جدا نوشته ‏می شود:
الف) ترکيب‏ های اضافی (شامل موصوف و صفت يا مضاف و مضاف اليه)
ب) جزء دوم با «الف» آغاز شود: دل‏ انگيز، عقب ‏ افتادگی، کم ‏احساس.
ج) حرف پايانی جزء اول با حرف آغازی جزء دوم، همانند يا هم مخرج باشد: آيين‏ نامه، پاک ‏کن، کم‏ مصرف، چوب ‏بری، ‏چوب پرده، نظام‏ مند.
د) مرکب ‏های اتباعی و نيز مرکب‏ های متشکل از دو جزء مکرر: سنگين‏ رنگين، پول ‏مول، تک‏ تک، هق‏ هق.
ر) مصدر مرکب و فعل مرکب: سخن‏ گفتن، نگاه‏ داشتن.
س) مرکب ‏هايی که يک جزء آنها کلمه دخيل فرنگی باشد: خوش ‏پز، شيک‏ پوش: پاگون‏ دار.
ص) عبارت‏ های عربی که شامل چند جزء باشد: مع‏ ذلک، من‏ بعد، علي‏ هذا، ان ‏شاء اللّه‏، باري ‏تعالی، علي ‏اي ّ‏حال.
ط) يک جزء از واژه‏ های مرکب، عدد باشد: ‏پنج تن، هفت ‏گنبد، هشت ‏بهشت، نه ‏فلک، ده‏ چرخه.
ع) کلمه ‏های مرکبی که جزء اول آنها به «هاي» بيان حرکت ختم شود؛ مگر اينکه در ترکيب، «ها» حذف شده به جای آن، «گ» ميانجی بيايد: بهانه‏ گير، پايه‏ دار، کناره ‏گير، تشنگان، خفتگان، هفتگی، بچگی.
ف) کلمه با پيوسته ‏نويسی، طولانی يا نامأنوس يا پر دندانه شود: عافيت ‏طلبی، مصلحت ‏بين، پاک‏ ضمير، حقيقت‏ جو.
ق) يک جزء کلمه مرکب، صفت مفعولی يا صفت فاعلی باشد: اجل‏رسيده، نمک‏ پرورده، اخلال‏ کننده، پاک‏ کننده.
ک) يک جزء آن اسم خاص باشد: سعدي ‏صفت، عيسي ‏دم، عيسي‏ رشته، مريم‏ بافته.
ل) جزء آغازی يا پايانی آن بسامد زياد داشته باشد: نيک‏ بخت، هفت‏ پيکر، شاه ‏نشين، سيه‏ چشم.
م) هرگاه با پيوسته ‏نويسی، اجزای ترکيب معلوم نشود و احيانا ابهام معنايی پديد آيد: پاک‏ نام، پاک‏ دامن، پاک‏ رأی.
3.5.1.4.کلمات مرکبی که به دو صورت نوشته مي ‏شود:
به جز کلماتی که باید پيوسته يا جدا نوشته شوند، کلمات مرکب ديگر تابع قاعده خاصی نيست و به دو صورت نوشته مي ‏شود که به برخی از آنها اشاره مي‏شود:
الف) پسوند «وار» در برخی کلمات جدا و در برخی ديگر پيوسته نوشته مي‏ شود: طوطي‏ وار، فردوسي‏ وار، طاووس ‏وار، بزرگوار، سوگوار، خانوار.
ب) نوشتن کلمه «باسمه‏تعالي» و «بسمه‏تعالي» به هر دو صورت جايز است.
ج) اگر واژه مرکب، عدد يک داشته باشد، نوشتن آن به هر دو صورت جايز است: يکسويه، يک سويه؛ يکشنبه، يک شنبه؛ يکسره، يک‏ سره؛ يکپارچه، يک ‏پارچه.
6.1.4.نکات تکميلی در رسم ‏الخط
الف) جمع واژه‏ های فارسی با «ات» غلط مي‏ باشد، مانند گزارشات، پيشنهادات، که صحيح آن گزارش‏ ها، پيشنهادها مي ‏باشد.
ب) کلمه عربی با علامت عربی جمع بسته مي‏ شود، مانند: اطلاعات، وجوه، سطوح
ج) پسوند «يت» مصدرساز عربی، برای کلمات فارسی به کار نمي‏ رود؛ مثل: رهبريت، شهريت که صحيح آن رهبری و شهری بودن است.
2.4.نشانه‏ گذاري‏ ها(26)
از آنجا که در جملات مکتوب، عواملی همچون مکث، تکيه، آهنگ و لحن کلام يا اشاره‏ ها -که در سخن ‏گفتن استفاده مي‏ شود- وجود ندارند تا گوينده را در انتقال مقصودش ياری دهند، برای رفع ابهام و روشن‏ تر کردن مقصود نويسنده و روان خواندن نوشته، از علايم نقطه ‏گذاری استفاده مي ‏شود. استفاده از علايم ويرايش، بيشتر تابع لحن کلام و سبک نويسنده است، با وجود اين، گاهی از اصول و قواعدی پيروی مي‏ کند که سعی مي‏ شود موارد مهم آنها بيان گردد.
1.2.4 ويرگول (،)
ويرگول نشانه مکث کوتاه است که با توجه به نوع متن و نوع مخاطب، برای درست و روان خواندن نوشته، در حد اعتدال به کار برده مي‏ شود. در برخی موارد استفاده از آن ضرورت دارد که به برخی از آنها اشاره مي‏ گردد:
الف) در بين دو کلمه که احتمال دارد خواننده آنها را به هم اضافه کند: نماز، بهترین عبادت است.
ب) در دو طرف عطف بيان و بدل نيز معمولاً به کار مي‏ رود: محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه، درباره بحران منطقه خاورمیانه گفت...
ج) بين چند کلمه يا گروه که در کنار هم بيايند و از نظر دستوری دارای يک نقش باشند، از ويرگول استفاده مي ‏شود و دو واحد آخری با «و» به هم عطف مي‏ شوند: مردی مؤدب، فروتن، مهربان و نيکوکار بود.
د) ميان عبارت‏ ها و جمله‏ های غيرمستقل يا وابسته: معمولاً پيش مردم ظاهربين، دانشمند واقعی کسی است که...
ر) برای جداکردن اجزای آدرس‏ ها: تهران، اوین، دانشگاه شهید بهشتی
س) برای جداکردن ارقام در جمله:به اين موضوع در صفحه ‏های 70، 95، 115 و 420 اشاره شده است.
ص) بعد از کلمه‏ ها و عبارت‏ های ربطی مانند: با اين همه، به هر حال و ... و قيدی، مانند: اولاً، ثانيا، بلی، خير و...
2.2.4.نقطه‏ ويرگول (؛)
نقطه ويرگول برای مکث ‏های طولاني‏ تر و حدّ فاصل بين ويرگول و نقطه است و به نقطه نزديکتر است که موارد کاربرد آن به شرح زير است:
الف) قبل از کلمه‏ ها و عبارت ‏های توضيحی مانند: (مثلاً، يعنی، اما و...) اگر به مفهوم جمله قبل برگردد: شيخ‏ الرئيس گفته است که: «از گاو مي‏ترسم؛ برای اينکه گاو شاخ دارد و عقل ندارد»؛ يعنی اينکه از قدرتمند کم عقل بايد گريخت.
ب) اجزای وابسته به يک موضوع کلّی، هرگاه به صورت جمله‏ های متعددِ ظاهرا مستقل بيان شود: فراق، کوه را هامون کند؛ هامون را جيحون کند؛ جيحون را پرخون کند؛ پس با اين دل ضعيف چون کند؟
ج) هرگاه در بين اجزای قسمت‏ های مختلف يک جمله، ويرگول‏ های متعدد به کار رفته باشد، نقطه ويرگول برای جدا کردن مجموعه آن قسمت‏ ها از يکديگر به کار مي ‏رود: محمد، احمد، حسن؛ علی و محمود را زدند.
د) هرگاه موضوع يک جمله کامل، فهرست‏ وار دسته‏بندی شده باشد، پس از پايان هر دسته، نقطه ويرگول، و در آخرين دسته، نقطه مي‏آيد؛ مانند:
ساختمان واژه‏ های فارسی، چند صورت است:1) ساده: گل، دل، خرد؛ 2) پيشوندی: همدل، بينوا، نادان؛ 3) پسوندی: کارگر، شنونده؛ 4) مرکب: گلخانه، دلنواز، سخنگو؛ 5) گروهی: بی دست و پا، آب از سرگذشته.
3.2.4.نقطه (.)
نشانه مکث کامل است که در پايان جمله‏ های خبری و امری مي‏ آيد و موارد کاربرد آن به شرح زير است:
الف) پس از توضيحات پاورقي‏ ها، جدول ‏ها، نمودارها.
ب) در پايان جمله و پس از ذکر مشخصات منابع که در متن استناد شده است؛ مانند: (مطهری، 1377، ص 25).
ج) برای مشخص کردن حرف‏ های اختصاری، لازم است پس از هر حرف (به جز حرف آخر) نقطه گذاشته شود؛ مانند: ه.ق (هجری قمری)، ق.م (قبل از ميلاد)
4.2.4.دونقطه (:)
نشانه توضيح است و به جای کلمه‏ ها و عبارت‏ های توضيحی (نظير، مانند، مثل، از قبيل و...) به کار مي ‏رود، بدين معنی که آنچه بعد از دو نقطه آمده توضيح مثالِ قبل است؛ مانند:
تنها ره سعادت: ايمان، جهاد، شهادت.
الف) قبل از نقل قول‏ ها دو ْنقطه مي‏ آيد:
او در کتاب خود گفته است: «شما بوديد که رفتيد...».
ب) برای جدا کردن رقم ‏های جزئی از کلی نيز از دو نقطه استفاده مي ‏کنند (در متن‏ های فارسی رقم کلی در سمت راست و رقم جزئی سمت چپ مي‏ آيد)، مثلاً جلد سوم صفحه چهل و يک، را به صورت، «3 :41» نشان مي‏دهند.
ج) گذاشتن دونقطه پس از عنوان‏های کتاب، مقاله، عنوان اصلی، فرعی و امثال آن لازم نيست.
5.2.4.علامت سؤال (؟)
در پايان جمله‏ های پرسشی مستقيم، علامت سؤال مي‏ آيد؛ همچنين موارد ديگر استفاده از علامت سؤال عبارت است از:
الف) پس از جمله‏ های استفهام انکاری:
چه کسی مي‏ داند چه خواهد شد؟
ب) بعد از کلمه‏ ها يا عبارت‏ هايی که به جای جمله پرسشی بيايند: کدام بهتر است: علم يا ثروت؟
ج) برای بيان مفهوم ترديد يا استهزا اين علامت در داخل پرانتز (؟) استفاده مي‏ گردد: آقای محمدی، استاد نمونه دانشگاه تهران (؟) به مشهد رفته است.
د) هرگاه چند جمله سؤالی پشت سر هم قرار گيرند، معمولاً در پايان تک تک آنها نشانه پرسش مي‏ آيد: هيچ معلوم نيست از کجا آمده‏ اند؟ چه آورده ‏اند؟ به کجا مي‏ روند؟
ر) اگر در ضمن جلمه خبری، جمله‏ ای پرسشی نقل شود، بايد جمله پرسشی حتما در داخل گيومه قرار گيرد: طفيلی را پرسيدند که «اشتها داري؟»؛ گفت: منِ بيچاره در جهان همين متاع دارم.
6.2.4.گيومه «»
نشانه ‏ای است که برای «مشخص کردن» در موارد زير به کار مي ‏رود:
الف) هرگاه عين عبارت نويسنده يا گوينده‏ ای نقل شده باشد: او پرسيد «آيا کتابخانه ملی را ديده‏ اي؟»
ب) هرگاه برای تأکيد يا به دليل ديگر خواسته شود کلمه يا عبارتی در متن مشخص و متمايز شود مانند: گفتم «کتاب» را بياور.
ج) آوردن عنوان مقاله‏ ها، سخنراني‏ ها، فصل ‏ها، مجله‏ ها، اشخاص، کتاب ‏ها و... در متن- جايی که در چاپ حروف کج (ايرانيک) به کار نرفته- در داخل گيومه مي‏ آيد.
7.2.4.پرانتز ()
برای جدا کردن توضيح‏ های نسبتا اضافی به کار مي‏ رود؛ توضيح هايی از قبيل:
الف) عبارت‏ های تکميل‏ کننده و توضيح‏ دهنده: امامان معصوم(ع) احکام دينی را گاهی از راه الهام (نه وحی که خاص پيغمبر است) مي‏ گرفتند.
ب) معنای لغت‏ها و کلمه‏ها: جلد پنجم و ششم فرهنگ معين به اعلام (اسم ‏های خاص) اختصاص دارد.
ج) تاريخ‏ ها:
صائب (986-1081 ه ق) از برجسته ‏ترين شاعران سبک هندی است.
د) ذکر مثال ‏ها: روش‏ های تحقيق به کار گرفته شده (مثل پيمايشی) در متن...
ر) ارجاع‏ ها و ذکر منابع در متن: (جوادی آملی، 1377، ص 54).
س) برای آوردن علايم اختصاری در متن: (ق.م)؛ (ره)
8.2.4. خط فاصله (-)
نشانه جداسازی است و بيشتر در دو طرف جمله يا عبارت معترضه مي ‏آيد تا آن را از متن اصلی جمله جدا کند، خط فاصله در جدا کردن، از ويرگول قوي ‏تر و از پرانتز ضعيف‏ تر است؛ به اين معنی که خواننده حتما مطلب بين دو ويرگول را بايد بخواند، ولی مطلب دو خط فاصله را مي ‏تواند نخواند. تفاوت آن با پرانتز در اين است که عبارت بين دو خط فاصله، جزء جمله به شمار مي ‏رود و در روال طبيعی جمله مي‏ توانيم آن را بخوانيم، ولی عبارت داخل پرانتز، توضيحی زايد بر متن است و ممکن است از نظر ترتيب کلمات به گونه‏ ای نباشد که بتوانيم آن را بخوانيم (غلام حسين‏ زاده، 1372، ص 50): داشتن کشوری پیشرفته -برخلاف آنچه که تصور مي‏شود- تنها به داشتن تکنولوژی پیشرفته نیست، به داشتن مردمانی پیشرفته است.
الف) در آغاز بندهای کوتاه فرعی که بدون شماره ‏گذاری يا دسته‏بندی عددی و حرفی بعد از دو نقطه قرار مي‏ گيرند: کارمند خوب کسی است که:
- اهداف کارش را بداند؛
- نيازهايش را بشناسد و...
ب) برای پيوند دادن يک ترکيب دو وجهی:قطار تهران-مشهد
ج) به معنی «تا» در بين دو عدد:ساعت 9-8 درس دارم.

در قسمت بعد به تایپ مقاله، ویرایش متن، ویرایش فنی، ویرایش محتوایی و پیوست ها پرداخته می شود

منابع
- احمدی گيوی، حسن، حاکمی، اسماعيل؛ شکری، يداللّه‏ و طباطبايی، محمود (1368). زبان و نگارش فارسی. تهران سمت.
- اعتماد، شاپور؛ حيدری، اکبر؛ سربلوکی، محمدنبی و مهرداد، سيد مرتضی (1381). معرفی نظام ارزيابی مجلات علمی. تهران، مرکز تحقيقات علمی وزارت علوم، تحقيقات و فن آوری.
- ترابيان، کيت(1987). راهنمای نوشتن مقالات در طول ترم: پايان نامه‏های کارشناسی ارشد و دکتری. ترجمه محسن قنبری(1380). قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی (ره).
- دلاور، علی(1371). روش‏های تحقيق در روان‏شناسی و علوم تربيتی. چاپ سوم. تهران، دانشگاه پيام نور.
- دهنوی، حسين(1377). روش تحقيق. چاپ سوم. قم، نشر معروف.
- سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه (1379). روش‏های تحقيق در علوم رفتاری. چاپ سوم. تهران، برگه.
- سيف، علي‏اکبر(1375). روش تهيه پژوهشنامه در روان‏شناسی و علوم تربيتی. تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
- غرويان، محسن(1368). آموزش منطق. چاپ اول. قم، مؤسسه انتشارات دارالتعليم.
- غلامحسين‏زاده، غلامحسين (1372). آيين نگارش و ويرايش. تهران، سمت.
- فرهنگستان زبان وادب فارسی (1382). دستور خط فارسی. چاپ دوم. تهران، آثار فرهنگستان.
- مطهری، مرتضی(1372). آشنايی با علوم اسلامی. چاپ پنجم. قم، دفتر انتشارات اسلامی.
- هومن، حيدرعلی(1374). شناخت روش علمی در علوم رفتاری. چاپ دوم. تهران، پارسا.
- هومن، حيدرعلی(1378). راهنمای تدوين گزارش پژوهشی: رساله و پايان نامه تحصيلی، تهران، پارسا.
یادداشت ها
25. لازم به يادآوری است تمام آنچه در بخش رسم‏الخط بيان مي‏شود، برگرفته از کتاب فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1382) مي‏باشد به جز آنجايي‏که ارجاعِ مجزا داده شده است.
26. تمام مباحث مربوط به نشانه‏گذاري‏ها از دو کتاب «زبان و نگارش فارسي» تأليف دکتر حسن احمدی گيوی و همکاران و کتاب «آيين نگارش و ويرايش» اثر دکتر غلامحسين غلامحسين‏زاده از انتشارات «سمت» گرفته شده‏است.
منبع دریافت مقاله: اداره کل آموزش و پرورش استان فارس (portal.farsedu.ir)

عضویت

برای عضویت در مرکز حمایت از نوسیندگان، مترجمان و ناشران، دریافت آخرین اخبار مربوط به تازه های کتاب و نشر و مشاوره رایگان کتاب، آدرس پست الکترونیکی خود را در کادر زیر وارد نموده و ارسال نمایید.

پست الکترونیک :